ورقه 1:50000 منجیل در محدوده 49o15’ تا 49o30’ طول جغرافیائی و 36o30’ تا 36o45’ عرض جغرافیائی واقع شده است. این منطقه از نظر ساختمانی، در زون البرز قرار دارد. در این محدوده سنگ هایی از دوران پالئوزوییک، مزوزوییک و سنوزوییک رخنمون دارند. سنگ های آتشفشانی با ترکیب بازیک تا متوسط که به شدت دگرسان شده اند، قدیمی ترین سنگ های منطقه را تشکیل می دهند. از کانی سازی های این محدوده می توان به کانی سازی های مرتبط با ولکانیک های حدواسط تا اسیدی و کانی سازی های مرتبط با توده های نفوذی فلسیک اشاره کرد. نتایج پردازش نمونه ها نشان داد که برگه مورد مطالعه منجیل از پتانسیل بالائی برخوردار است و بر این اساس چندین محدوده امیدبخش جهت کنترل صحرائی آنومالی ها معرفی شد. عمده این آنومالی ها را Zn، Au، Cu، Mn، Pb و Fe تشکیل داده اند.

با در نظر گرفتن عواملی نظیر چینه شناسی، سنگ شناسی، تکتونیک و مرکز ثقل توپولوژیکی آبراهه ها، تعداد 80 نمونه از رسوبات آبراهه ای برداشت و پس از آماده سازی به روش اسپکترومتر نشری و جذب اتمی مورد تجزیه قرار گرفتند. پس از تحلیل و پردازش داده ها، مقادیر فاکتورهایی چون خطای آنالیز، توزیع فراوانی، مقادیر سنسورد، مقادیر زمینه، آستانه، میانگین، مد، انحراف معیار، چولگی و کشیدگی برای هشت عنصر انتخابی طلا (Au)، نقره (Ag)، مس (Cu)، سرب (Pb)، روی (Zn)، آرسنیک (As)، جیوه (Hg) و آنتیموان (Sb) به طور جداگانه محاسبه شده اند. در بین عناصر مذکور، عنصر آنتیموان با مقدار10 پی پی ام، در حد آنومالی شناخته شده است. بدین ترتیب موقعیت مکانی تمرکز آنومالی این عنصر، در محدوده مرکزی منطقه مورد مطالعه تعیین گردیده است. همچنین بین طلا - آرسنیک و آنتیموان - طلا، همبستگی مثبت قوی دیده می شود.

فعالیت های اکتشاف و استخراج مواد معدنی ممکن است باعث افزایش غلظت فلزات سنگین در محیط های اطراف شود. در این مناطق، رودخانه ها و آب های سطحی دارای پتانسیل بالایی برای گسترش این نوع آلودگی اند. از آنجا که آلودگی فلزات سنگین دارای اثرات جبران ناپذیری برای محیط زیست و جانداران به ویژه خود انسان است، باید منابع اصلی آلودگی شناسایی و گسترش آن را کنترل کرد، بنابراین بررسی رسوبات آبراهه ها، به عنوان مهم ترین عامل در انتقال و پراکندگی آلاینده های فلزی، اهمیت زیادی دارد. بدین منظور در مطالعه حاضر برای ارزیابی کیفیت رسوبات و بررسی آلودگی ناشی از پراکنش فلزات سنگین، از نتایج آنالیز عناصر Cr، Co، Ni، Cu، Zn، Cd، Pb و As در 911 ایستگاه واقع در منطقه بافت، استان کرمان استفاده شده است. وضعیت آلودگی نمونه های رسوب آبراهه ای با استفاده از شاخص های انباشت ژئوشیمیایی، ضریب آلودگی، درجه آلودگی اصلاح شده، خطر زیست محیطی و شاخص بارآلودگی مورد بررسی قرارگرفته شد. نتایج مطالعه وجود آلودگی متوسط تا نسبتا شدید را برای فلزات سرب، روی، نیکل، کروم، کادمیوم و آرسنیک در برخی از ایستگاه های نمونه برداری اثبات کرده است. بررسی مناطق بالادست نقاط آلوده نشان داد که منابع آلودگی عمدتا مرتبط با فعالیت های معدنی و انسانی بوده اما در برخی از موارد آلودگی به دلیل ویژگی های زمین شناسی منطقه انجام گرفته است. در نتیجه با توجه به اثرات مخرب ناشی از نزدیکی منابع آلودگی فلزات سنگین به زیستگاه های جانداران و اثرگذاری آن منابع بر حوضه آبریز و آبخیز شهرستان های بافت، ارزوییه و رابر، توصیه می شود تا نظارت مستمر از سطح آلودگی ناشی از فعالیت های معدنی برای اصلاح و تصفیه آلودگی انجام گیرد.

به منظور بررسی مقدار فلزات سنگین در رسوبات آبراهه ای منطقه ی بایچه باغ واقع در شمال غرب استان زنجان، 131 نمونه از ایستگاه های مدنظر انتخاب شدند. نمونه ها پس از هضم به روش چهار اسید، به کمک دستگاه ICP-OES تجزیه و تحلیل شدند. به منظور تعیین نوع توزیع الگوی فضایی حاکم بر داده ها از روش خودهمبستگی فضایی موران جهانی و آماره ی موران محلی استفاده شد. محتوای فلزات آرسنیک، بیسموت، کادمیم، مس، نیکل، سرب، آنتیموان و روی به ترتیب با مقادیر میانگین 83/21، 32/0، 35/0، 57/35، 96/68، 61/37، 96/1 و71/82 گرم در تن در نمونه های رسوب آبراهه ای منطقه ی مورد مطالعه بیشتر از میانگین پوسته و غلظت کبالت با مقدار میانگین 30/20 گرم در تن در بیشتر ایستگاه ها کمتر از میانگین پوسته است. مقادیر بیش از 9/0 آماره ی موران گویای وجود ساختار فضایی فلزات سنگین منطقه ی موردمطالعه و درنتیجه توزیع خوشه ای این فلزات است. بر اساس آماره ی موران محلی، آلوده ترین منطقه به فلزات سنگین در محدوده ی موردمطالعه، در مجاورت جنوب غربی معدن متروکه ی بایچه باغ و منطبق بر کانه زایی های پلی متال رگه-رگچه ای موجود در این محل و دگرسانی های مرتبط با آنها تشخیص داده شد. تحلیل داده های به دست آمده و بررسی ارتباط آنها با زمین شناسی منطقه نشان می دهد منشأ غلظت عناصر موردمطالعه زمین زاد و درارتباط با کانی سازی ها و دگرسانی هاست.

در این تحقیق دبی موثر برای انتقال رسوبات معلق در آبراهه های حوزه آبخیز سد زاینده رود با استفاده از آمار دبی و رسوب ایستگاه های هیدرومتری و رسوب سنجی موجود بر روی این آبراهه ها تعیین گردید. طول دوره آمار رسوب این ایستگاه ها از 6 تا 21 سال و مساحت حوزه های مورد مطالعه مربوط به آنها، بین 321 تا 1444 کیلومتر مربع بود. به منظور تعیین دبی موثر، با استفاده از آمار رسوب و دبی متوسط روزانه مربوط به هر ایستگاه میزان رسوب معلق روزانه برای هر سال آبی از طول دوره آماری موجود محاسبه شد. پس از آن برای هر ایستگاه، میزان دبی در طول دوره آمار مربوطه به آن به چند طبقه با فواصل مساوی تقسیم و فراوانی (تکرار) دبی و نیز میزان رسوب معلق تجمعی برای هر یک از این طبقات تعیین شد. سپس این ارقام برای هر ایستگاه به صورت یک هیستوگرام دبی رسوب معلق رسم و با توجه به آن دبی موثر تعیین گردید. نتایج نشان می دهد که برای ایستگاه های مورد مطالعه، دبی موثر جهت انتقال رسوب معلق دارای مقدار پایینی است. مدت مربوط به این دبی که با استفاده از آمار مدت جریان محاسبه شده است، در ایستگاه های مختلف متفاوت بوده و به طور متوسط از 28.5 تا 58.05 درصد را شامل می گردد.

منطقه پاریز در بخش جنوب غربی استان کرمان و بر روی کمربند آتشفشانی-پلوتونیک ارومیه-دختر و کمربند مس زایی ایران قرار دارد. هدف از این مطالعه، شناسایی مناطق دارای پتانسیل بالای مس در منطقه پاریز با استفاده از مطالعات ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه ای است. داده های ژئوشیمیایی استفاده شده، 392 نمونه ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه ای است که توسط روش ICP-MES و برای 15 عنصر تجزیه شده اند. پس از اعمال پیش پردازش های ضروری شامل جایگزینی داده های سنسورد، جدایش جوامع سنگی و حذف مولفه همزاد (سن ژنتیک)، تصحیح مقادیر خارج از ردیف و بهنجارسازی، پردازش های آماری چند متغیره بر روی داده ها انجام شد. با توجه به ماهیت برداری داده های رسوبات آبراهه ای، به منظور رسم نقشه های ژئوشیمیایی از روش تخمین شبکه ای استفاده شد. برای ارزیابی نتایج، از محل رخدادهای مس در منطقه استفاده شد. با توجه به نسبت «درصد همپوشانی با رخدادهای مس به درصد مساحت ناحیه مطلوب»، می توان گفت که نقشه شاخص غنی شدگی عملکرد بهتری در شناسایی مناطق هدف داشته است.

در مطالعه حاضر توزیع آلودگی عناصر سنگین آرسنیک، آنتیموان، نیکل، مس، کادمیم، کبالت، بیسموت، سرب و روی در محیط رسوبات آبراه ه ای در منطقه زرشوران-آغ دره با استفاده از تکنیک های آماری و تلفیق هندسی حوزه آبریز هر نمونه مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور، میزان آلودگی عناصر در 154 نمونه رسوب آبراه ه ای مورد تحلیل قرار گرفت و نقشه های مربوط به توزیع فاکتور غنی شدگی با استفاده از روش های تلفیق، روش تخمین پیکسلی، روش های آماری و زمین آماری برای عناصر تهیه شد. بررسی های فاکتور غنی شدگی نشان داد که بیشترین غنی شدگی مربوط به فلزات آرسنیک، آنتیموان، بیسموت، کادمیم و سرب است، همچنین نتایج نشان داد که غلظت فلزهای روی، مس، سرب، آرسنیک، آنتیموان، کادمیم و بیسموت در نمونه های رسوبات آبراهه ای در مقایسه با میانگین جهانی بیشتر است. اعمال روش تحلیل مؤلفه های اصلی بر داده ها موجب شد تا تعداد 9 مؤلفه اصلی برای داده ها تعیین شود که پنج مؤلفه اول با مقادیر ویژه بزرگ تر از یک و با درصد تجمعی بیش از 85 درصد مشخص شدند. در مؤلفه اول عناصر آرسنیک، آنتیموان، کادمیم، سرب و روی، در مؤلفه دوم کبالت، در مؤلفه سوم بیسموت، در مؤلفه چهارم مس و در مؤلفه پنجم نیکل، بیشترین مقادیر بارگذاری را به خود اختصاص داده اند.

مدلسازی انتقال بار بستر در رودخانه ها و آبراهه های حاوی پوشش گیاهی در بستر و سواحل، از اهمیت کاربردی ویژه ای برخوردار است و پیچیدگی پدیده انتقال باربستر از درون پوشش گیاهی از یک طرف و محدود بودن تحقیقات در این زمینه از طرف دیگر، ضرورت توسعه مدل های مناسب را مشهود می سازد. به همین منظور در این تحقیق از مدل مفهومی شبه سیال در ترکیب با معادلات تنش برشی و مقاومت بستر جریان از درون پوشش گیاهی استفاده شده است و مبتنی بر تحلیل احتمالاتی انتقال باربستر، مدلی برای انتقال بار بستر درون پوشش گیاهی توسعه مدل یافته است. این مدل براساس تعریف جدیدی از پارامترهای بدون بعد شدت جریان و شدت انتقال بار بستر رسوبات توسعه یافته است که خصوصیات پوشش گیاهی را با خصوصیات جریان و رسوبات ترکیب می کند. واسنجی توزیع احتمال تخمینی مدل و ضرایب مدل و ارزیابی دقت آن در مقایسه با نتایج داده های آزمایشگاهی نشان داد مدل توسعه یافته با R2=0. 91 و RMSE=8. 2 دقت مطلوبی در تخمین باربستر رسوبات در مطالعه موردی دارد. تحلیل پارامتریک مشخصات پوشش گیاهی و همچنین مقایسه نتایج مدل شبه سیال توسعه یافته با مدل بار بستر پارکر (R2=0. 45، RMSE=231. 9) و مدل مایر-پیتر-مولر(R2=0. 75، RMSE=91. 9) نشان داد مدل توسعه یافته دقت بهتری در تخمین باربستر رسوبات از درون پوشش گیاهی دارد و به ترتیب 45 و 68 درصد، خطای مطلق نسبی را نسبت به آنها کاهش داده است. رویکرد توسعه یافته در تحقیق حاضر قابلیت توسعه برای تحلیل هیدرولیکی مسایل مهندسی رسوب در رودخانه را دارد.